Kleszcze – groźni wrogowie przez cały rok
Kleszcze to nie tylko problem wiosny i lata. Choć wielu z nas kojarzy te pasożyty głównie z cieplejszymi miesiącami, w rzeczywistości kleszcze mogą atakować zwierzęta przez cały rok. Zimą, przy odpowiednich warunkach pogodowych, również mogą stanowić zagrożenie. O tym, jakie choroby przenoszą na psy i koty oraz jak skutecznie chronić swoich czworonogów przed tymi niebezpiecznymi pasożytami, dowiesz się z naszego artykułu.
Kleszcze – groźni i niewidoczni przeciwnicy
Kleszcze to pasożyty, które żywią się krwią zwierząt. W Polsce najczęściej spotyka się kleszcze Ixodes ricinus, czyli kleszcza łąkowego, który atakuje zarówno psy, koty, jak i ludzi. Choć są to niewielkie organizmy, potrafią wyrządzić poważne szkody, przenosząc groźne choroby, które mogą zagrażać zdrowiu naszych pupili.
Kleszcze atakują przez cały rok!
Wielu opiekunów zwierząt uważa, że problem kleszczy dotyczy tylko cieplejszych miesięcy, ale to nieprawda. Kleszcze mogą aktywnie żerować przez całą zimę, zwłaszcza gdy temperatury nie spadają poniżej 5°C, a wiosną i jesienią, gdy jest wilgotno, stają się szczególnie aktywne. Warto wiedzieć, że kleszcze nie tylko czekają na wiosnę, ale mogą być aktywne również w chłodniejszych miesiącach.
Choroby przenoszone przez kleszcze – nie tylko babeszjoza!
Kleszcze mogą przenosić wiele niebezpiecznych chorób, z których najgroźniejsze dla psów i kotów to:
- Babeszjoza – to poważna choroba, która może zagrażać zdrowiu psów i kotów, a jej sprawcą są pierwotniaki z rodzaju Babesia. Kleszcze, które są głównymi nosicielami tego patogenu, przekazują zarazki podczas ukąszenia, wprowadzając je do organizmu zwierzęcia. Chociaż babeszjoza najczęściej występuje w cieplejszych miesiącach, warto pamiętać, że kleszcze mogą być aktywne przez cały rok, a ryzyko zachorowania na babeszjozę dotyczy każdego czworonoga, niezależnie od pory roku.
1 Objawy babeszjozy
Babeszjoza może mieć różny przebieg, od łagodnego do bardzo ciężkiego, w zależności od stopnia zakażenia i ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia. Do najczęściej występujących objawów należy:
- Gorączka – zwykle wysoka, która może utrzymywać się przez kilka dni.
- Zmiana koloru błon śluzowych – pojawienie się żółtaczki (żółte zabarwienie oczu, dziąseł i skóry), co jest wynikiem rozpadu czerwonych krwinek.
- Złe samopoczucie – apatia, osłabienie, brak energii, zwierzę może unikać ruchu i niechętnie jeść.
- Utrata apetytu – zwierzę może przestać jeść, co prowadzi do dalszego osłabienia organizmu.
- Wymioty i biegunka – niektóre psy i koty mogą mieć problemy z układem pokarmowym, co może być wynikiem ogólnego osłabienia organizmu.
- Zaburzenia oddychania – w przypadku zaawansowanej choroby może wystąpić trudność w oddychaniu, a zwierzę może mieć przyspieszony oddech.
- Zwiększona częstość tętna – serce zwierzęcia może bić szybciej, co jest wynikiem słabnącego układu krążenia.
2. Diagnoza babeszjozy
Rozpoznanie babeszjozy w przypadku psa lub kota wymaga wizyty u weterynarza, który przeprowadzi szczegółowe badania. Zwykle diagnoza opiera się na:
- Badaniu krwi – wykrywanie obecności pierwotniaków Babesia w czerwonych krwinkach zwierzęcia. Czasem może być konieczne wykonanie testu PCR (reakcji łańcuchowej polimerazy), który wykrywa materiał genetyczny patogenu.
- Badanie mikroskopowe – polega na analizie próbki krwi pod mikroskopem w poszukiwaniu charakterystycznych form pierwotniaków.
- Testy serologiczne – pozwalają wykryć przeciwciała przeciwko Babesia, co może sugerować wcześniejsze zakażenie.
3. Leczenie babeszjozy
Babeszjoza to choroba, która wymaga pilnego leczenia. Im wcześniej zostanie postawiona diagnoza, tym większe szanse na skuteczne wyleczenie zwierzęcia. Leczenie zwykle obejmuje:
- Leki przeciwpierwotniakowe – najczęściej stosowane środki to imidokarb (lek, który zwalcza Babesia) lub atowakwon, które skutecznie niszczą pierwotniaki. Leczenie może trwać kilka dni i wymaga ścisłej kontroli przez weterynarza.
- Leczenie wspomagające – w przypadkach ciężkich konieczne może być wspomaganie funkcji wątroby i nerek oraz stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.
- Transfuzje krwi – w skrajnych przypadkach, gdy dochodzi do poważnego uszkodzenia czerwonych krwinek, zwierzę może wymagać przetoczenia krwi.
- Leczenie objawowe – w zależności od objawów lekarz weterynarii może zalecić leki na obniżenie gorączki, wspomagające pracę serca lub inne terapie wspomagające.
- Ehrlichioza – Ehrlichioza to kolejna poważna choroba, którą mogą przenosić kleszcze, zagrażająca zdrowiu naszych psów. Jest to infekcja bakteryjna wywoływana przez bakterie z rodzaju Ehrlichia, które atakują białe krwinki zwierzęcia. Chociaż nie jest tak powszechnie znana jak babeszjoza, ehrlichioza stanowi realne zagrożenie dla naszych pupili i może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, a w nieleczonej postaci do śmierci zwierzęcia.
1. Objawy ehrlichiozy
Objawy ehrlichiozy mogą być różnorodne i występować w zależności od stopnia zakażenia oraz ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia. Do najczęstszych symptomów należą:
- Gorączka – często wysoka, która może utrzymywać się przez kilka dni lub wracać cyklicznie.
- Złe samopoczucie i apatia – zwierzę może stać się osowiałe, mniej aktywne, unikać zabaw i spacerów.
- Utrata apetytu – pies lub kot może przestać jeść, co prowadzi do osłabienia organizmu.
- Zwiększona liczba krwinek białych – w wyniku infekcji organizm zwierzęcia stara się walczyć z bakteriami, co może prowadzić do nieprawidłowości w morfologii krwi.
- Niedokrwistość – spadek liczby czerwonych krwinek, który może prowadzić do bladości błon śluzowych, zmniejszonej aktywności i osłabienia.
- Problemy z układem pokarmowym – wymioty, biegunka lub problemy z trawieniem, które mogą wystąpić u zwierzęcia w wyniku zakażenia.
- Bóle stawów i kulawizny – mogą wystąpić bóle stawów, które utrudniają poruszanie się zwierzęcia.
- Zaburzenia oddychania – przy zaawansowanej infekcji, zwierzę może mieć trudności z oddychaniem.
W ciężkich przypadkach, zwłaszcza gdy choroba nie zostanie odpowiednio leczona, ehrlichioza może prowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych, takich jak wątroba, nerki i śledziona, a także do rozwoju przewlekłych chorób.
2. Diagnoza ehrlichiozy
Rozpoznanie ehrlichiozy u psa lub kota opiera się na dokładnym wywiadzie, objawach klinicznych oraz badaniach laboratoryjnych. W diagnostyce wykorzystuje się:
- Badanie krwi – w celu wykrycia zmian w liczbie krwinek, zwłaszcza białych krwinek, które mogą świadczyć o infekcji. Często wykonywana jest analiza morfologii krwi oraz testy serologiczne, które wykrywają obecność przeciwciał przeciwko Ehrlichia.
- Test PCR – polega na wykryciu materiału genetycznego bakterii Ehrlichia, co pozwala na pewne potwierdzenie diagnozy.
- Badanie mikroskopowe – w niektórych przypadkach lekarz może przeprowadzić badanie próbki krwi pod mikroskopem, by wykryć charakterystyczne formy bakterii we krwi.
3. Leczenie ehrlichiozy
Leczenie ehrlichiozy jest możliwe, ale wymaga szybkiej interwencji weterynarza. W przypadku potwierdzenia zakażenia, leczenie obejmuje:
- Antybiotyki – głównym lekiem stosowanym w terapii ehrlichiozy są antybiotyki, takie jak doksycyklina, które skutecznie zwalczają bakterie Ehrlichia. Leczenie trwa zazwyczaj kilka tygodni, w zależności od nasilenia choroby.
- Leczenie wspomagające – w przypadku powikłań, takich jak niedokrwistość czy problemy z narządami wewnętrznymi, weterynarz może zalecić leczenie wspomagające, w tym transfuzje krwi, leki przeciwzapalne czy preparaty poprawiające funkcje wątroby i nerek.
- Monitorowanie stanu zdrowia – w czasie leczenia, zwierzę powinno być regularnie kontrolowane przez weterynarza, aby upewnić się, że infekcja jest skutecznie eliminowana, a stan zdrowia pupila poprawia się.
- Anaplazmoza to choroba odkleszczowa wywoływana przez bakterie z rodzaju Anaplasma, głównie Anaplasma phagocytophilum i Anaplasma platys. Jest przenoszona przez kleszcze, zwłaszcza Ixodes ricinus (kleszcz pospolity), który jest powszechny w Europie.
1. Objawy anaplazmozy u psów
Objawy mogą być niespecyficzne i różnią się w zależności od postaci choroby:
- Anaplazmoza granulocytarna (Anaplasma phagocytophilum)
– Gorączka
– Apatia, osłabienie
– Brak apetytu
– Bóle stawów, kulawizna
– Powiększenie węzłów chłonnych
– W skrajnych przypadkach: problemy neurologiczne - Anaplazmoza płytkowa (Anaplasma platys)
– Przejściowa trombocytopenia (spadek liczby płytek krwi)
– Skłonność do krwawień, wybroczyny na błonach śluzowych
– Osłabienie, letarg
2. Diagnostyka
– Badania krwi (morfologia, biochemia – mogą wykazać niedokrwistość, trombocytopenię)
– Testy serologiczne (ELISA, testy SNAP 4Dx Plus)
– PCR (badanie genetyczne potwierdzające obecność bakterii)
– Mikroskopowa analiza rozmazu krwi (rzadziej stosowana)
3. Leczenie
Podstawą terapii jest antybiotykoterapia, najczęściej doksycyklina przez 2-4 tygodnie. Objawy zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni od rozpoczęcia leczenia. W cięższych przypadkach konieczne może być leczenie wspomagające (np. płynoterapia, leki przeciwbólowe).
- Borelioza to choroba odkleszczowa wywoływana przez bakterie Borrelia burgdorferi, przenoszona przez kleszcze, głównie Ixodes ricinus (kleszcz pospolity). W przeciwieństwie do ludzi, u psów borelioza często przebiega bezobjawowo, ale u niektórych zwierząt może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza dotyczących stawów i nerek.
1. Objawy boreliozy u psów
Pojawiają się zwykle kilka tygodni do kilku miesięcy po ugryzieniu przez zakażonego kleszcza.
- Najczęstsze objawy:
– Epizodyczna kulawizna, mogąca przenosić się z jednej kończyny na drugą
– Bóle stawów, sztywność ruchów
– Gorączka
– Apatia, osłabienie
– Powiększenie węzłów chłonnych
– Brak apetytu - Rzadsze, ale poważniejsze powikłania:
– Boreliozowe zapalenie nerek (glomerulopatia) – rzadkie, ale groźne; objawia się wymiotami, obrzękami i zwiększonym pragnieniem
– Zaburzenia neurologiczne – drgawki, zmiany w zachowaniu (rzadko)
2. Diagnostyka
- Testy laboratoryjne:
– Testy serologiczne (ELISA, SNAP 4Dx Plus) – wykrywają przeciwciała przeciwko Borrelia burgdorferi
– Western blot – potwierdzenie wyniku serologicznego
– PCR – wykrywanie DNA bakterii w krwi lub płynie stawowym
– Analiza płynu stawowego – może wykazać zapalenie
Uwaga: Sama obecność przeciwciał we krwi nie zawsze oznacza aktywną chorobę – wiele psów ma kontakt z boreliozą, ale nie rozwija objawów.
3. Leczenie
Podstawą terapii jest antybiotykoterapia, najczęściej doksycyklina przez 4 tygodnie. Objawy zwykle ustępują w ciągu kilku dni, ale leczenie należy kontynuować do końca. W cięższych przypadkach konieczne może być leczenie wspomagające (np. leki przeciwbólowe, płynoterapia).
- Kleszczowe zapalenie mózgu – (KZM) to wirusowa choroba przenoszona przez zakażone kleszcze, głównie Ixodes ricinus (kleszcz pospolity). Wywołuje ją wirus KZM (z rodziny Flaviviridae), który atakuje układ nerwowy, prowadząc do poważnych zaburzeń neurologicznych.1. Objawy KZM u psów
Wirus po przedostaniu się do organizmu atakuje ośrodkowy układ nerwowy (OUN).
- Faza wstępna (inkubacja: 1-2 tygodnie)
– Gorączka
– Osłabienie, brak apetytu
– Apatia - Faza neurologiczna (rozwija się u niektórych psów po kilku dniach od fazy wstępnej)
– Drżenia mięśni, sztywność karku
– Problemy z koordynacją, ataksja (niepewny chód)
– Napady padaczkowe
– Ślepota, zmiany w zachowaniu
– Paraliż kończyn, a w skrajnych przypadkach śpiączka
2. Diagnostyka
- Testy laboratoryjne:
– Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) – wykazuje stan zapalny
– Serologia (testy ELISA, PCR) – wykrywa obecność przeciwciał lub materiału genetycznego wirusa
– Rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT) – w zaawansowanych przypadkach mogą wykazać zmiany w mózgu
3. Leczenie
Nie istnieje specyficzna terapia przeciwwirusowa dla KZM. Leczenie jest objawowe i obejmuje:
✅ Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne – NLPZ)
✅ Leki przeciwdrgawkowe (w przypadku napadów padaczkowych)
✅ Płynoterapia i leczenie wspomagające
- Rokowanie zależy od nasilenia objawów neurologicznych. Psy, które przeżyją ostrą fazę choroby, mogą mieć trwałe uszkodzenia układu nerwowego (np. problemy z koordynacją, padaczka).
- Zatem kleszcze nie tylko są dokuczliwe, ale mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia naszych czworonogów.
Jak chronić zwierzęta przed kleszczami?
Zabezpieczenie zwierząt przed kleszczami jest kluczowe przez cały rok. Oto kilka sprawdzonych metod ochrony:
1. Preparaty przeciwkleszczowe: Na rynku dostępne są różne formy ochrony przed kleszczami: obroże, spot-on (preparaty aplikowane na skórę) oraz tabletki. Ważne jest, aby stosować je zgodnie z zaleceniami weterynarza i regularnie powtarzać aplikację, by zapewnić ciągłą ochronę.
2. Regularne przeglądy: Po każdej spacerze, zwłaszcza w miejscach, gdzie mogą występować kleszcze, warto dokładnie sprawdzić sierść pupila. Jeśli znajdziesz kleszcza, jak najszybciej usuń go, używając specjalistycznych narzędzi dostępnych w aptekach lub sklepach zoologicznych.
3. Unikanie miejsc z dużą ilością kleszczy: Podczas spacerów staraj się unikać wysokich traw i zarośli, gdzie kleszcze mogą być szczególnie liczne. Zamiast tego wybieraj utwardzone ścieżki, chodniki lub miejsca mniej zarośnięte.
4. Wizyty u weterynarza: Regularne kontrole zdrowia u weterynarza pozwolą szybko wykryć ewentualne problemy związane z chorobami przenoszonymi przez kleszcze. Weterynarz może także doradzić najlepsze preparaty ochronne odpowiednie do wieku, wagi i stanu zdrowia zwierzęcia.
Podsumowanie
Kleszcze to niebezpieczni pasożyci, którzy mogą zagrażać zdrowiu naszych psów i kotów przez cały rok. Ich ukąszenia mogą prowadzić do groźnych chorób, takich jak
babeszjoza, ehrlichioza czy borelioza. Na szczęście dostępne są skuteczne metody ochrony, które pomagają zapobiec infestacji kleszczami, takie jak preparaty
przeciwkleszczowe i regularne przeglądy sierści. Zadbajmy o bezpieczeństwo naszych pupili i bądźmy czujni przez cały rok – kleszcze nie mają sezonu!
