Zarażenia Toxocara u psów i kotów (*)

Czym są Toxocara?

Toxocara (T. canis u psów i T. cati u kotów) są dużymi nicieniami pasożytującymi w jelicie cienkim, mogącymi powodować chorobę u młodych psów i kotów. Szczenięta
mogą zostać intensywnie zarażone w macicy lub z mlekiem matki. Do zarażenia kociąt dochodzi wyłącznie z mlekiem kotki. Ludzie mogą zarażać się wskutek
przypadkowego spożycia jaj inwazyjnych pochodzących ze środowiska zewnętrznego lub co zdarza się rzadziej, zjedzenia zawierającego larwy, niedogotowanego mięsa pochodzącego od żywicieli paratenicznych (ssaków i ptaków).

Objawy kliniczne

Szczenięta i kocięta zarażone dużą liczbą migrujących larw mogą wykazywać objawy oddechowe. W przebiegu zarażenia mogą mieć luźne stolce, może dochodzić do ciężkich zaburzeń jelitowych, mogą być wyniszczone z rozdętym, powiększonym brzuchem. U starszych psów i kotów mogą występować patentne zarażenia Toxocara spp., ale rzadko prowadzą one do wystąpienia objawów klinicznych.

Epidemiologia

Toxocara canis i Toxocara cati są wszechobecne w populacjach psów i kotów na całym świecie. Prewalencja patentnych inwazji zależy od sposobu utrzymania i diety zwierzęcia, ale z reguły jest najwyższa u szczeniąt i kociąt, niższa u dorastających psów i kotów, a najniższa u zwierząt dorosłych. Psy i koty zarażają się spożywając inwazyjne jaja w środowisku zewnętrznym, zjadając niedogotowane mięso lub zarażonych żywicieli paratenicznych (np. gryzonie). Jaja glist wydalone z kałem stają się inwazyjne po kilku tygodniach i mogą przetrwać w środowisku przez lata. Inwazyjne jaja z zanieczyszczonej gleby lub warzyw mogą być źródłem zarażenia dla ludzi i zwierząt.

Rozpoznanie

Patentne zarażenia Toxocara są najczęściej diagnozowane w oparciu o badanie kału metodami flotacji z wirowaniem lub rzadziej, za pomocą testu antygenowego.
Jaja glist Toxocara są łatwe do rozpoznania, jednakże identyfikacja gatunku wymaga dokładnej analizy i jest uzasadniona, ponieważ przypadki koprofagii kociego i psiego kału przez psy mogą prowadzić do wyników fałszywie dodatnich.
Przypadki ujemnych wyników badań kału należy traktować z ostrożnością, ponieważ (i) nie można wykluczyć zarażenia w fazie prepatentnej oraz (ii) liczba wydalanych jaj może być niższa, niż czułość metody badania.

Zarażenia Toxocara: Leczenie

Szczenięta powinny być leczone odpowiednimi lekami przeciwrobaczymi od 14 dnia życia, a kocięta od 3 tygodnia życia (nie dochodzi u nich do zarażenia przed urodzeniem). Leczenie powinno być kontynuowane w odstępach 14 dniowych do 2 tygodni po odsadzeniu, a następnie co miesiąc do 6 miesiąca życia. W celu
zapobiegania zarażeniu szczeniąt, ciężarnym sukom można w 40 i 55 dniu ciąży podać makrocykliczne laktony albo fenbendazol codziennie, od 40 dnia ciąży do
drugiego dnia po porodzie.

Ciężarne kotki powinny być leczone emodepsydem spot-on na około siedem dni przed spodziewanym porodem, aby zapobiec przenoszeniu larw Toxocara cati z mlekiem matki. Karmiące suki i kocice powinny być leczone równocześnie z pierwszym podaniem leku ich potomstwu do 2 tygodni po odsadzeniu, ponieważ w tym czasie często rozwija się u nich zarażenie patentne.
Patentnym zarażeniom u dorosłych psów i kotów rzadko towarzyszą objawy kliniczne, w związku z tym, jeśli nie wykonuje się regularnych badań kału, nie sposób określić, czy pies lub kot wydala jaja glist.
Aby zminimalizować ryzyko wydalania jaj Toxocara, odrobaczanie należy przeprowadzać co najmniej 4 razy do roku. Alternatywą dla rutynowego odrobaczania są regularne badania kału, które powinny być wykonywane co najmniej 4 razy do roku i zakończone odrobaczaniem w przypadku stwierdzenia pozytywnego wyniku.
Comiesięczne leczenie odpowiednim środkiem przeciwrobaczym minimalizuje ryzyko zarażenia patentnego i jest zalecane w sytuacjach wysokiego ryzyka (np. w
przypadku karmienia nieprzetworzoną, surową dietą, polowania przez zwierzęta, dostępu do ogrodu i zanieczyszczonego środowiska) oraz gdy zwierzę przebywa w
domu z małymi dziećmi lub osobami z obniżoną odpornością.

Zapobieganie zarażeniu

Psy i koty nie powinny być karmione surowym mięsem lub nie poddanym odpowiedniej obróbce termicznej, należy zwracać uwagę na to, czy zwierzęta polują. W przypadku żywienia surowym mięsem, powinno ono być poddane mrożeniu przez co najmniej 7 dni w temp. -180C. Regularne zbieranie i usuwanie odchodów jest bardzo istotnym działaniem profilaktycznym.

Choroba odzwierzęca

Glisty Toxocara mają potencjał zoonotyczny. Po połknięciu jaj inwazyjnych zawierających larwę lub zjedzeniu zarażonego mięsa żywicieli paratenicznych, larwy mogą rozpocząć wędrówkę w organizmie (zespół larwy wędrującej – syndrom larva migrans). Może to mieć poważne następstwa dla zdrowia ludzi. Z tego powodu zarażenia Toxocara spp. u psów i kotów niezależnie od wieku zwierząt zasługują na specjalną uwagę.

(*)Opracowane przez: Stowarzyszenie Polska Rada Konsultacyjna ds. Parazytoz Zwierząt Towarzyszących ESCCAP Polska.
Więcej informacji na temat pasożytów psów i kotów znajdziesz na stronie: esccap.pl